تبخال چشمی چیست؟ | از ویروس تا مراقبت و درمان
در این مقاله از رسانه مای پزشک، به بررسی کامل تبخال چشمی از علل و علائم تا روشهای تشخیص و درمان پرداختهایم. هدف ما ارائه اطلاعات دقیق برای افزایش آگاهی شماست، اما یادآوری میکنیم که این مطالب تنها جنبه آموزشی و اطلاعرسانی دارند و به هیچ عنوان جایگزین مراجعه به چشمپزشک و دریافت درمان تخصصی نمیشوند.
یکی از بیماریهای چشمی که اهمیت زیادی در تشخیص و درمان بهموقع دارد، تبخال چشمی یا هرپس چشمی است. این بیماری ویروسی میتواند در صورت بیتوجهی، عوارضی جدی برای بینایی به همراه داشته باشد.
بهترین متخصصین چشم پزشکی در ایران
تبخال چشمی چیست؟
تبخال چشمی یا هرپس چشمی یک عفونت ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد میشود؛ همان ویروسی که اغلب باعث تبخال لب یا صورت هم میشود. این ویروس میتواند قرنیه و سایر بافتهای چشم را درگیر کند و در صورت بیتوجهی، به کاهش بینایی یا حتی نابینایی منجر شود. تبخال چشمی یکی از دلایل مهم عفونی کاهش بینایی در جهان محسوب میشود.
چگونه ویروس هرپس به چشم منتقل میشود؟
ویروس هرپس معمولاً در بدن به صورت نهفته باقی میماند. زمانی که سیستم ایمنی ضعیف میشود یا فرد تحت استرس شدید قرار دارد، ویروس دوباره فعال میشود. این ویروس میتواند از طریق تماس مستقیم دست آلوده با چشم، یا حتی از طریق انتشار ویروس از تبخال صورت و لب به چشم منتقل شود.
گاهی افراد بدون اینکه متوجه باشند، هنگام لمس تبخال لب و سپس تماس دست با چشم، ویروس را به قرنیه منتقل میکنند.
انواع تبخال چشم و سطوح درگیری
تبخال چشمی میتواند لایههای مختلف چشم را درگیر کند. بر اساس محل و شدت درگیری، به چند دسته تقسیم میشود:
کراتیت اپیتلیال: شایعترین نوع، که سطح قرنیه را درگیر میکند.
کراتیت استروما: التهاب لایه میانی قرنیه که میتواند منجر به کدورت و کاهش دید شود.
یووئیت هرپسی: درگیری لایه داخلی چشم که معمولاً با درد و تاری دید شدید همراه است.
درگیری عمقی یا وسیع: موارد نادر اما خطرناک، که گاهی نیاز به درمانهای طولانی یا حتی پیوند قرنیه دارند.
علائم و نشانههای تبخال چشمی
شناخت علائم تبخال چشمی بسیار اهمیت دارد. برخی از رایجترین نشانهها عبارتاند از:
قرمزی چشم
درد و احساس سوزش
اشکریزش شدید
حساسیت به نور (فتوفوبیا)
تاری دید یا کاهش دید
احساس وجود جسم خارجی در چشم
در برخی موارد، تاول یا ضایعات پوستی روی پلک
این علائم ممکن است با بیماریهای دیگر چشم مثل ورم ملتحمه یا خشکی چشم اشتباه گرفته شود، بنابراین تشخیص قطعی فقط توسط چشمپزشک امکانپذیر است.
بهترین متخصصین چشم پزشکی در ایران
تشخیص: چه آزمایشهایی لازم است؟
چشمپزشک برای تشخیص تبخال چشمی از روشهای مختلفی استفاده میکند:
معاینه با اسلیت لامپ (slit lamp): بررسی دقیق سطح و ساختار چشم.
رنگآمیزی فلورسئین: برای آشکار شدن زخمهای قرنیه.
آزمایشهای ویروسی (PCR یا کشت): در موارد خاص برای تأیید نوع ویروس.
تشخیص بهموقع و دقیق، کلید اصلی جلوگیری از عوارض جبرانناپذیر است.
درمان پزشکی: دارویی، موضعی و سیستمیک
درمان تبخال چشمی باید تحت نظر چشمپزشک انجام شود. رایجترین درمانها شامل:
داروهای ضدویروس خوراکی (مثل آسیکلوویر) برای کنترل ویروس.
قطرهها و پمادهای ضدویروس برای کاهش التهاب و ترمیم زخم.
کورتیکواستروئیدها: در برخی موارد خاص و فقط تحت نظر پزشک، برای کنترل التهاب عمیقتر.
❌ توجه: مصرف خودسرانه دارو، بهویژه قطرههای استروئیدی، میتواند تبخال چشم را بدتر کند و به نابینایی منجر شود.
عوارض و مخاطرات در صورت درمان دیرهنگام
درمان نکردن یا مراجعه دیرهنگام به پزشک میتواند عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:
کدورت قرنیه
زخمهای عمیق قرنیه
کاهش دائمی بینایی
عود مکرر بیماری
نیاز به پیوند قرنیه در موارد شدید
به همین دلیل هرگونه بیتوجهی به علائم اولیه میتواند بسیار پرهزینه و خطرناک باشد.
چگونه از عود بیماری جلوگیری کنیم؟
عود تبخال چشمی نسبتاً شایع است. برای کاهش احتمال بازگشت بیماری:
سیستم ایمنی بدن را تقویت کنید (تغذیه مناسب، خواب کافی).
از استرسهای شدید روانی یا جسمی دوری کنید.
در معرض نور شدید آفتاب حتماً از عینک آفتابی استفاده کنید.
بهداشت فردی و شستوشوی مرتب دستها را رعایت کنید.
در برخی بیماران پرخطر، پزشک داروهای ضدویروس طولانیمدت تجویز میکند.
👁🗨 مقالات بیشتر در حوزه چشمپزشکی
اگر این مطلب برایتان مفید بود، پیشنهاد میکنیم سری هم به دیگر مقالات چشمپزشکی در مای پزشک بزنید. در این بخش میتوانید اطلاعات کاملتری درباره بیماریهای چشمی، روشهای درمان و مراقبتهای لازم پیدا کنید.
مشاهده مقالات چشمپزشکی
دوستان و همراهان گرامی مای پزشک، تیم تحریریه ما با عشق و دقت فراوان، مقالات این وبسایت را بر پایه اطلاعات موثق و تحقیقات گسترده گردآوری میکند. هدف ما، افزایش آگاهی شما درباره مسائل پزشکی و زیبایی است. با این حال، میخواهیم صمیمانه یادآوری کنیم که این مطالب هرگز جایگزین مشاوره مستقیم با پزشک متخصص نمیشوند. هر تصمیم پزشکی، دارویی یا زیبایی، نیازمند بررسی دقیق و نظر شخصی پزشک شماست. مای پزشک با ارائه اطلاعات، مسئولیت تصمیمات نهایی شما را بر عهده نمیگیرد. امیدواریم با بهرهگیری از این اطلاعات و مشورت با پزشکان، بهترین انتخابها را برای سلامتی خود داشته باشید.
